κρυοπληξία

Παθολογική κατάσταση, κατά την οποία η εσωτερική θερμοκρασία του οργανισμού κατεβαίνει κάτω από τους 34°C. Τα περισσότερα ζώα ανέχονται εσωτερική θερμοκρασία 18-20°C· τα μαστοφόρα έχουν ένα όριο ανοχής που φτάνει μέχρι τους 20-22°C. Στον άνθρωπο έχει αποδειχθεί ότι εσωτερικές θερμοκρασίες της τάξης των 24-25°C είναι ακόμα συμβατές με τη ζωή· κάτω από τους 20°C επέρχεται ο θάνατος. Τα αποτελέσματα της κ. εξαρτώνται από πολλούς άλλους παράγοντες εκτός από τον βαθμό της εξωτερικής θερμοκρασίας: η πνοή του ανέμου, η διάρκεια και ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η ψύξη (απότομα ή βαθμιαία) και οι συνθήκες υγείας του ατόμου, ιδιαίτερα η κατάσταση του καρδιοκυκλοφορικού συστήματος. Είναι γνωστό ότι οι μεθυσμένοι είναι εξαιρετικά ευπαθείς στην κ., γιατί το οινόπνευμα προκαλεί περιφερειακή αγγειοκινητική παράλυση και προξενεί απώλεια θερμότητας μέσω του δέρματός τους· είναι συχνοί οι θάνατοι από κ. σε άτομα που αποκοιμούνται στην ύπαιθρο τον χειμώνα. Σε περίπτωση έκθεσης σε πολύ χαμηλή εξωτερική θερμοκρασία πρέπει να αποφεύγεται η χρήση οινοπνεύματος και φαρμάκων που καταστέλλουν τις ζωτικές λειτουργίες, ενώ είναι χρήσιμη η εκτέλεση ελαφράς μυϊκής δραστηριότητας για την παραγωγή θερμότητας. Η κ. εμφανίζει αρχικά ένα διεγερτικό στάδιο, όπου ο οργανισμός προσπαθεί να οικονομήσει το θερμαντικό του με σύσπαση των περιφερειακών αγγείων (ωχρότητα του δέρματος) και με ακούσιες κινήσεις (ρίγος). Ακολουθεί το παραλυτικό στάδιο, με πτώση της πίεσης και αίσθημα κόπωσης, απάθεια και παραλήρημα· ο σφυγμός και η αναπνοή εξασθενούν, ώσπου επέρχεται υπνηλία, κώμα και θάνατος. Στη βάση αυτών των διαταραχών βρίσκεται η εξασθένηση των λειτουργιών του νευρικού συστήματος, καθώς η δυνατότητα αντίδρασης και η ακεραιότητά του ελαττώνονται βαθμιαία, εφόσον τροφοδοτούνται από ολοένα και ψυχρότερο αίμα. Η θεραπευτική αγωγή του ατόμου που έχει προσβληθεί από κ. περιλαμβάνει την τεχνητή αναπνοή, τη χορήγηση φαρμάκων που διεγείρουν το κέντρο αναπνοής και ενισχύουν την καρδιοκυκλοφορική λειτουργία (λοβελίνη) και, τέλος, τη βαθμιαία επαναθέρμανση, που απαιτεί τουλάχιστον 72 ώρες για επαναφορά του οργανισμού στη συνηθισμένη του θερμοκρασία. Απαγορεύονται οι εντριβές και τα οινοπνευματώδη ποτά, ενώ επιτρέπονται τα ζεστά ροφήματα με βάση τον καφέ και το τσάι. Εκτός αυτών, συνιστάται η έγκαιρη χορήγηση αντιβιοτικών για την πρόληψη ή τη θεραπεία της βρογχοπνευμονίας, που είναι αρκετά συχνή σε αυτές τις περιπτώσεις. Μέθοδοι τεχνητής και ελεγχόμενης κ., που αποκαλούνται τεχνητή χειμερίαση, χρησιμοποιούνται στη χειρουργική για επεμβάσεις στον εγκέφαλο και στην καρδιά.

* * *

η

(φυσιολ.-παθολ.) το αποτέλεσμα τής γενικής ψυκτικής επίδρασης τής ατμόσφαιρας στον οργανισμό, αλλ. γενική ψύξη.

[ΕΤΥΜΟΛ. Αντιδάνεια λ., πρβλ. αγγλ. cryoplexy < cry(o)- (< κρύος, τὸ) + -plexy (< -πληξία < -πληκτος < πλήττω «χτυπώ»)].